Samenvatting
In de les wordt er een artikel van één van de jonge denkers gelezen over wit privilege. Hierbij wordt er nagedacht over de vooronderstellingen en consequenties van dit fenomeen.
Domein
Sociale filosofie
Kernbegrippen
gelijkheid, white privilege
Benodigde tijd
1 lesuur
Vereiste voorkennis van leerlingen
geen
Lesniveau
Havo 4, Havo 5, Vwo 4, Vwo 5
Lesplan
Deze les is gebaseerd op een tekst van De Jonge Denkers, maar eigen teksten over wit privilege zijn ook bruikbaar.
Lees de eerste twee alinea’s. In haar artikel begint Jill met het bespreken van de betekenis van “wit” en “privilege”. Stel de vraag aan leerlingen wanneer iemand “wit” is en problematiseer het antwoord. Bijvoorbeeld: ben je wit als je huidskleur wit is? Hoe zit het dan met iemand die zongebruind is? Of met albino’s? Gaat wit zijn om je afkomst? Hoe zit het dan met een gemixte afkomst? Het doel is om te laten zien dat “wit-zijn” in deze context al problematisch is (let op: ik heb wel eens een vol lesuur alleen over dit onderwerp met de leerlingen gesproken. Dat is natuurlijk prima maar als je het onderwerp volledig wilt bespreken dan kun je proberen om deze discussie te beperken tot 15m)
Vervolgens lees je de volgende twee alinea’s. Hier wordt duidelijk dat het idee van wit privilege gaat over de gevolgen van kolonisatie. Je kunt na afloop de volgende vragen stellen: Is privilege altijd slecht? Wanneer is privilege goed of slecht? Hebben alleen witte mensen privilege van kolonisatie? Hebben mensen nu nog steeds privilege door kolonisatie? Voel jij dat je wit privilege hebt? Hoe komt dat? (let ook hier op de tijd als je het af wilt maken, max 15m).
Nu lees je de volgende alinea. Hier geeft Jill aan dat het niet gaat om je schuldig te voelen, maar om je te beseffen dat je white privilege hebt, wat zou kunnen leiden tot minder institutioneel racisme. Hier wordt het interessant om met de leerlingen na te gaan wat de consequenties van white privilege zijn. Het idee van white privilege is dat er een soort ongelijkheid is tussen mensen met white privilege en zonder white privilege. De vraag is hoe die ongelijkheid kan worden rechtgezet. Stel de leerlingen die vraag en betrek hierbij hoe “gelijkheid” er uiteindelijk uit zou moeten zien. Gaat het om gelijke kansen? Gaat het om gelijke resultaten? Moet iemand met white privilege iets opgeven? Zo ja, wat en hoe?
Meestal is er geen tijd meer om het artikel verder te lezen, maar als het goed is heb je door deze vragen te stellen de leerlingen enorm laten nadenken over een maatschappelijk probleem en het begrip gelijkheid. Dit kan als opstap dienen voor lessen over o.a. Rawls (sluier van onwetendheid of Marx (ongelijkheid in de arbeidsmarkt). Als de leerlingen het onderwerp interessant vinden zouden ze de documentaire van Sonny Bergman kunnen kijken.
Leerdoelen
Leerlingen begrijpen het begrip “white privilege” en kunnen de vooronderstellingen bij dit begrip filosofisch analyseren en bekritiseren.
Benodigd materiaal
Jill van Grinsven (2018), Wordt wakker, witte Nederlander, De Jonge Denkers, Boom uitgevers.
Documentaire Sunny Bergman, Wit is ook een kleur, https://www.vpro.nl/programmas/2doc/2016/wit-is-ook-een-kleur.html
Suggesties voor vervolglessen
Lessen over Marx, Rawls, of andere lessen over gelijkheid en soorten gelijkheid. Les over Frantz Fanon op deze site. (Nog niet geplaatst.)
Auteur
Jaron Schoone