Samenvatting
Na het uitleggen van de begrippen “norm” en “waarde” speel je het waardenspel. Hierbij bepalen leerlingen eerst zelfstandig en later gezamenlijk wat hun belangrijkste waarden zijn.
Domein
Ethiek
Kernbegrippen
waarden, waarden en normen
Benodigde tijd
30 - 50 minuten
Lesniveau
Havo 4, Havo 5, Vwo 4, Vwo 5
Lesplan
De les begint met een uitleg over de begrippen “normen” en “waarden”. Bijvoorbeeld:
Een waarde is iets wat wij belangrijk of waardevol vinden. “Eerlijkheid” is een voorbeeld van iets wat voor veel mensen waardevol is. Deze waarde is de basis voor regels, zoals de regel “je mag niet liegen in de rechtszaal”. Regels gebaseerd op waarden noemen we normen.
Vervolgens stelt de docent de vraag of de leerlingen van mening zijn dat verschillende mensen verschillende waarden belangrijk vinden. Vaak is het antwoord hierop positief: elk individu heeft andere waarden.
Na het spreken over deze vraag geef je leerlingen een waardenlijst (zie bijlage). Ze krijgen 5 minuten de tijd om een top 5 te maken van de voor hun belangrijkste waarden. Dit doen ze zelfstandig en in stilte.
Na 5 minuten zet je de leerlingen in groepjes van twee en laat je ze gezamenlijk een top 5 maken. Ook hier krijgen ze 5 minuten de tijd voor.
Hierna zet je de leerlingen in groepjes van vier en laat je ze gezamenlijk een top 5 maken. Hier krijgen ze maximaal 10 minuten de tijd voor. Dit proces kan eventueel worden herhaald met groepjes van acht.
Tenslotte laat je per groep een leerling hun top 5 op het bord schrijven. Meestal is het zo dat de waarden van de verschillende groepen veel meer overeenkomen dan ze eerst zelf hadden gedacht. Met de resterende tijd kan de docent een onderwijsleergesprek voeren over hoe het kan dat er gedeelde waarden zijn. Een manier om dit gesprek te voeren is om de leerlingen te vragen welke waarde het meest voorkomt in de verschillende top 5’s. Zodra deze is geïdentificeerd kan de vraag worden gesteld waarom deze waarde zo belangrijk is voor verschillende mensen. Na het bespreken van deze waarde bespreek je de waarde die daarna het vaakst voorkomt, enzovoorts.
Leerdoelen
De leerling kan:
- uitleggen wat waarden en normen zijn (begrijpen)
Suggesties voor vervolglessen
- moreel relativisme
- evolutionaire ethiek
Auteur
Jaron Daniel Schoone