Samenvatting
Wie bepaalt ons gevoel van eigenwaarde? Aan de hand van een primaire tekst van Nietzsche onderzoek je met leerlingen het idee van ‘heren- en slavenmoraal’ en ‘wil tot macht’. Leerlingen verwerken deze ideeën creatief (toneel)
Domein
Ethiek
Kernbegrippen
goed en kwaad, herenmoraal slavenmoraal, macht, moraal, waarden
Benodigde tijd
Een lesuur (ongeveer 45 minuten) - met verdieping eventueel 2 lesuren
Vereiste voorkennis van leerlingen
- waarden en normen
- moraal
Lesniveau
Havo 4, Havo 5, Vwo 4, Vwo 5
Lesplan
Korte beschrijving
In deze les onderzoek je met leerlingen de mogelijkheid en noodzaak van zelf waarden scheppen alsook waardoor we onze eigenwaarde laten bepalen aan de hand van de visie van Nietzsches heren- en slavenmoraal. Hierbij gebruik je een primair tekstfragment van Nietzsche. Dit kun je vervolgens verdieping geven door met leerlingen te spreken over de grondslag van de moraliteit en / of een toneelstukje laten maken over ‘de scheppende mens’.
Lesstappen
Hieronder volgen de stappen die je met leerlingen kunt doorlopen:
- Leerlingen prikkelen met een beginvraag: wie bepaalt ons gevoel van eigenwaarde?
- Leerlingen lezen een primaire tekst van Friedrich Nietzsche in tweetallen (na, afhankelijk van het niveau / leerjaar, het wel of niet voorgelezen te hebben)
- Leerlingen werken gezamenlijk de vragen uit op basis van de primaire tekst
- Verdieping I: een klassikaal gesprek over de vraag of rationaliteit de grondslag is van moraliteit.
- Verdieping II: Leerlingen proberen de waarden-scheppende mens uit te beelden in een klein toneelstukje, dat ze mogen voorbereiden in de les.
- Met leerlingen reflecteren: door wie laat jij je eigenwaarde bepalen, en vind je dat je hierin gevoelig hoort te zijn voor wat anderen van je kunnen vinden?
Leerdoelen
De leerling kan:
- de begrippen moraal, goed en kwaad, waarden, heren- en slavenmoraal en wil tot macht uitleggen (begrijpen)
- Nietzsches idee van ‘heren- en slavenmoraal’ afzetten tegen de christelijke moraal uit zijn tijd (analyseren)
- een beargumenteerd standpunt innemen over de grondslagen van de moraal (kritiseren)
- een primaire tekst lezen
Suggesties voor vervolglessen
Deze les kun je combineren met de les over meta-ethiek (vanuit Nietzsche). Als je deze les daaraan vooraf laat gaan dan wordt de les over meta-ethiek deels eerder een oefening in ‘begrijpen’. Als je het andersom doet dan wordt de les over meta-ethiek eerder een oefening in ‘analyseren’. Het gesprek over ‘grondslag van moraliteit’ is hoe dan ook een mooie verbinding met meta-ethiek.
Auteur
Fransiscus Ismaël Kusters