Samenvatting
De les Karl Marx over vervreemding geeft een inleiding tot twee kernbegrippen van Marx’ kritiek op het kapitalisme: uitbuiting en vervreemding. De les begint met een spel waarin de leerlingen boten moeten tekenen. Spelenderwijs komen ze erachter wat ‘vervreemding’ betekent. Veel plezier!
Domein
Sociale filosofie
Kernbegrippen
Karl Marx, uitbuiting, vervreemding
Benodigde tijd
1 les van 50 à 60 minuten
Vereiste voorkennis van leerlingen
Geen vereiste voorkennis
Lesniveau
Havo 4, Havo 5, Vwo 4, Vwo 5
Lesplan
De les bestaat uit twee stappen
A. De ‘hele taak eerst’-opdracht. Gebruik hierbij de hand-out voor de leerlingen (zie bijlage). Geef de leerlingen de volgende instructies:
- Deel aan iedere leerling een kopie van de hand-out.
- Geef ze de opdracht om een boot te tekenen naar eigen inzicht en zo mooi mogelijk.
- Geef ze vervolgens de instructie om het blad om te draaien. Je zegt ze dat ze nu nog een boot gaan tekenen, maar dan op een andere manier.
- Teken zelf het ‘bouwplan’ van een boot op het bord. Geef ieder onderdeel van de boot een nummer. Zorg ervoor dat er evenveel genummerde onderdelen zijn als het aantal leerlingen in de klas.
- Geef iedere leerling een nummer.
- Geef iedere leerling de instructie dat ze in samenwerking boten moeten gaan tekenen. Iedere leerling mag alleen het onderdeel tekenen dat overeenkomt met het nummer dat hij/ zij van jou heeft gekregen. Na dat ene onderdeel te hebben getekend, moet de leerling het blad doorschuiven naar zijn of haar buurman of –vrouw.
- Aan het einde van de opdracht moet er op beide zijdes van ieder uitgedeelde blad een boot staan.
- Vraag aan een paar leerlingen om het verschil in ervaring te beschrijven tussen het tekenen van de eerste boot en het tekenen van de tweede boot. Schrijf de genoemde verschillen op het bord.
- Vraag aan de leerlingen waar de verschillen in ervaring vandaan komen. Deze ‘hele taak eerst’-opdracht is een opstapje naar je les over vervreemding.
B. Het tweede deel van de les is een deel waarin je frontaal les geeft aan de hand van een powerpoint presentatie (zie bijlage). In de powerpoint presentatie staan de begrippen vervreemding en uitbuiting uitgelegd.
Leerdoelen
De leerlingen begrijpen wat vervreemding volgens Marx is en kunnen dit in eigen woorden uitleggen.
De leerlingen begrijpen wat uitbuiting is volgens Marx en kunnen dit in eigen woorden uitleggen.
Benodigd materiaal
Twee bijlagen:
1. Een powerpoint presentatie waarin de begrippen vervreemding en uitbuiting uitgelegd staan.
2. Een hand-out voor de leerlingen voor een interactieve opdracht in de les.
Suggesties voor vervolglessen
Herbert Marcuse over valse behoeften. Graeber over bullshit jobs.
Auteur
Joost Pronk