Samenvatting
Aan de hand van de film ‘’Passengers’’ worden toepassingsvragen behandeld die aansluiten bij kritiek van Hegel op het atomaire vrijheidsbegrip en bij de rol die hij ziet voor de verschillende sferen van zedelijkheid. De les begint met een herhaling van de vijf bestaanscondities en de moderniteit als project van bevrijding.
Domein
Examen vwo
Kernbegrippen
Anerkennung, Hegel, MacIntyre, zedelijkheid
Benodigde tijd
1-2 lessen
Vereiste voorkennis van leerlingen
Leerlingen kennen de vijf kenmerken van de moderniteit als project van bevrijding: individualisering, rationalisering, vrije markt, de opkomst van de techniek en moderne instituties.
Leerlingen kennen de vijf bestaanscondities: sociale relaties, lichaam, instituties, natuur en zingeving.
Lesniveau
Vwo 6
Lesplan
Les 1.
Laat delen van de film ‘’Passengers’’ zien. Deze les kan eventueel ook als huiswerk worden opgegeven voorafgaand aan onderstaande les.
Les 2.
Deel I. Herhaling
Klassengesprek a.d.h.v. de film:
- Beschrijf hoe de vijf bestaanscondities zichtbaar worden in de film.
- In de film bekijkt Aurora filmpjes van haar vriendinnen, waarin zij afscheid nemen van Aurora. Leg uit met dit voorbeeld hoe onze ervaring van relaties beïnvloed is door:
- Individualisering
- Rationalisering
- Vrije markt
- De opkomst van techniek
- Moderne instituties
Deel II. Hegel’s kritiek op de atomaire vrijheidsopvatting
Laat leerlingen de antwoorden op de volgende vragen individueel opschrijven. Daarna kunnen ze in groepjes de antwoorden bespreken. Bespreek tot slot de uitkomsten van de groepen klassikaal.
- Leg uit dat wanneer Jim wakker wordt hij enerzijds geheel vrij is, maar zich niet vrij voelt. Verwerk in je antwoord de kritiek van MacIntyre en/of Hegel op het atomaire mensbegrip.
- Leg uit dat volgens Jim de barman Arthur Jim niet de erkenning (Anerkennung) kan geven die hij zoekt?
- Leg uit dat Aurora Jim wel kan erkennen, en verwerk in je antwoord het begrip ‘zede’ of ‘zedelijkheid’.
- In de film wordt duidelijk dat Jim wel enige aanleg heeft voor techniek. Leg uit welke erkenning Jim niet kan krijgen van Aurora die hij wel zou kunnen krijgen binnen de ‘burgerlijke maatschappij’ als specifieke zedelijke sfeer.
- Geef een voorbeeld uit de film waarin duidelijk wordt dat de mens zijn behoeften heeft ‘bemiddeld’.
Leerdoelen
Eindtermen 33, 34, 35, 36
Benodigd materiaal
Film ‘Passengers’ (2016)
Suggesties voor vervolglessen
Eindterm 59 en 60 zouden ook prima gekoppeld kunnen worden aan de film, bijvoorbeeld door te vragen in hoeverre het journalistieke werk van Aurora een voorbeeld is van arbeiden, werken of handelen.
Auteur
Egbert de Jong, Gijs Jonkers, Frank Vermeulen