Het schoolvak filosofie heeft zich in twee decennia, sinds de invoering van de tweede fase, ontwikkeld tot een volwassen examenvak in de bovenbouw van zowel de havo als het vwo. Op de havo is filosofie een keuzevak in de vrije keuzeruimte van ieder profiel. Op het vwo is het behalve een vak in de vrije ruimte, ook een keuzevak in het profiel Cultuur en Maatschappij.

Opbouw van het programma

Het curriculum is opgebouwd uit een aantal vaste schoolexamendomeinen en een examenprogramma dat iedere vier jaar wisselt. Door voor het Centraal Examen één specifiek thema te behandelen binnen de rijke filosofisch traditie wint het vak aan diepgang en leren leerlingen binnen een specifiek domein op een hoog niveau redeneren.

Examenprogramma vwo

In het examenprogramma filosofie vwo is vastgelegd welke kennis en vaardigheden leerlingen per schoolexamendomein dienen te beheersen. De schoolexamendomeinen van het vwo zijn:

• Filosofische antropologie
• Ethiek
• Kennistheorie
• Wetenschapsfilosofie

De onderwerpen van de afgelopen jaren op het Centraal Examen op het vwo waren; Het goede leven en de vrije markt, Scepticisme, Vrije wil, Rede en religie en Deugdethiek. Op dit moment is het onderwerp Mens en Techniek

Examenprogramma havo

In het examenprogramma filosofie havo is vastgelegd welke kennis en vaardigheden leerlingen per schoolexamendomein dienen te beheersen. De schoolexamendomeinen van de havo zijn:

• Filosofische antropologie
• Ethiek
• Sociale Filosofie

De onderwerpen van de afgelopen jaren op het Centraal Examen voor havo waren Persoonlijke identiteit, Mondiale rechtvaardigheid, Emotie en Utopie en is op dit moment Democratie.

‘Een van de dingen die je leert bij filosofie is om voor jezelf na te denken. Je leert over veel uiteenlopende opvattingen van filosofen over de jaren heen en vormt hierover je eigen mening. Er is niets of niemand die jou vertelt dat jij het ergens mee eens moet zijn. Er wordt juist aangemoedigd dat er kritisch wordt nagedacht.’

 

Marilou, 18 jaar, 6 Atheneum, Hermann Wesselink College

Meer filosofieonderwijs

Naast de bovenbouw van het vwo en de havo, maakt filosofie opgang in andere delen van het Nederlandse onderwijssysteem. Op steeds meer scholen wordt filosofie ook in de onderbouw gegeven. Om deze ontwikkeling te stimuleren, ontwikkelde de Stichting Leerplanontwikkeling (SLO) in samenwerking met leden van de VFVO een voorbeeldleerplan voor filosofie in de onderbouw. Ook in het PO, VMBO en MBO zijn er kleinschalige projecten met filosofie. Het kan hier onder andere een constructieve bijdrage leveren aan burgerschapsvorming.